Zarządzanie spółką z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółką akcyjną postrzega się w kategoriach atrakcyjnej formy uczestnictwa w biznesie. Jest tak głównie dlatego, że spółki te są samodzielnymi podmiotami prawa i mają własne majątki. Skoro zatem podmioty te zostały wyposażone we własne majątki, odrębne od majątków swoich menadżerów, wspólników czy też akcjonariuszy, to tym samym wydawać by się mogło, że podmioty te powinny również same ponosić odpowiedzialność za swoje długi. Nie zawsze jednak tak będzie, ponieważ polskie prawo przewiduje szereg rozwiązań skutkujących przeniesieniem odpowiedzialności za nieuregulowane długi firm na ich menadżerów. Z powyższego wynika, iż prezesi spółek handlowych mogą ponosić cywilnoprawną odpowiedzialność za nieuregulowane zobowiązania reprezentowanych przez nich podmiotów. Jednakże, powyższe stwierdzenie nie wyczerpuje jeszcze tematu odpowiedzialności menadżerów, powstającej w związku z nieregulowaniem długów przez ich firmy. Przepisy przewidują bowiem odpowiedzialność powstającą na powyższym tle, która wywołuje znacznie surowsze konsekwencje niż sygnalizowane powyżej przeniesienie odpowiedzialności za zobowiązania firmy na majątek osobisty członka zarządu, nie wyłączając nawet odpowiedzialności karnej.

Wspólnym mianownikiem łączącym zdarzenia rodzące potencjalną odpowiedzialność menadżerów za długi zarządzanych przez nich jednostek jest ich bankructwo, a ujmując problem bardziej precyzyjnie – brak właściwej reakcji menadżera na zaistniałą w firmie sytuację, która świadczy o jej niewypłacalności. Reakcją tą powinno być bowiem złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości, gdyż zaniechanie dokonania tej czynności stanowi bezpośrednią lub pośrednią przyczynę ewentualnych problemów menadżera w przyszłości. W pewnych wypadkach wystarczające może okazać się odpowiednio wczesne złożenie wniosku restrukturyzacyjnego.

Niniejsze szkolenie służy zatem przybliżeniu problematyki negatywnych skutków, jakie mogą spotkać każdego członka zarządu spółki kapitałowej, który nie złożył wniosku o ogłoszenie jej upadłości mimo materializacji stanu niewypłacalności w przedsiębiorstwie tej spółki. Analizie poddane zostaną najważniejsze regulacje prawne, stanowiące podstawę przypisania menadżerom poszczególnych rodzajów odpowiedzialności z powodu co najmniej nienależytego wykonania powyższego obowiązku (odpowiedzialność osobista, majątkowa, podatkowa, karna). Jednocześnie, wspomniana analiza obejmie również szereg problemów praktycznych, z którymi można spotkać się niemal na każdym kroku w toku podejmowania decyzji, czy składać wniosek o ogłoszenie upadłości swojej spółki czy może ją ratować w drodze postępowania restrukturyzacyjnego.

Szkolenie zostanie przeprowadzone na poziomie zaawansowanym i jest adresowane zarówno do samych menadżerów, jak i osób świadczących usługi prawne. W trakcie szkolenia uwypuklony zostanie element windykacyjnych, stąd też adresatami szkolenia są także wierzycieli i ich pełnomocnicy procesowi.

1. Niewypłacalność jako podstawa złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

• płynnościowa przesłanka upadłościowa;
• majątkowa (bilansowa) przesłanka upadłościowa;
• przesłanki upadłościowe w stanie prawnym sprzed 1 stycznia 2016 r., a praktyczne problemy związane podjęciem decyzji, czy należy składać wniosek o ogłoszenie upadłości firmy;

2. Solidarna odpowiedzialność członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością za zobowiązania tej spółki jako konsekwencja niezłożenia w  terminie wniosku o ogłoszenie upadłości (art. 299 k.s.h.).

• charakter prawny odpowiedzialności (zróżnicowane poglądy orzecznictwa i doktryny; praktyczne konsekwencje przyjęcia jednego z tych poglądów);
• przesłanki odpowiedzialności;
• przesłanki egzoneracyjne (zwalniające menadżera od odpowiedzialności za długi spółki), w tym związane z nimi domniemania prawne;
• praktyczna rola domniemań wystąpienia przesłanek upadłościowych w kontekście wykazywania przesłanek egzoneracyjnych;
• przedmiotowy zakres odpowiedzialności (zasady ustalenia kwoty długu spółki, za który może odpowiadać menadżer);
• aktywność procesowa stron sporu o zapłatę, prowadzonego na podstawie art. 299 k.s.h., w tym rozkład ciężaru dowodu;
• przedawnienie roszczeń wierzycieli spółki wobec członków jej zarządu oraz kontrowersje z tym związane;
• odpowiedzialność określona w art. 299 k.s.h., a odpowiedzialność odszkodowawcza menadżera na zasadach ogólnych (art. 415 k.c. w zw. z art. 300 k.s.h.);

3. Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wskutek niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie (art. 21 ust. 3 prawa upadłościowego).

• charakter prawny odpowiedzialności;
• przesłanki odpowiedzialności;
• domniemania prawne;
• zakres podmiotowy odpowiedzialności (nie tylko menadżerowie spółek z ograniczoną odpowiedzialnością);
• aktywność procesowa stron sporu prowadzonego na podstawie art. 21 ust. 3 prawa upadłościowego, w tym rozkład ciężaru dowodu;
• niewielkie zastosowanie art. 21 ust. 3 prawa upadłościowego w praktyce;

4. Odpowiedzialność menadżerów za publicznoprawne zobowiązania zarządzanych przez nich firm.

• przesłanki odpowiedzialności (w tym wypracowana w orzecznictwie sądów administracyjnych koncepcja wskazująca na obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości firmy nawet gdy ta ma jednego tylko wierzyciela);
• przesłanki egzoneracyjne;
• zakres podmiotowy odpowiedzialności;
• zakres przedmiotowy odpowiedzialności (podatki, składki na ZUS, składki na PFRON);
• postępowanie przed organami administracji;
• postępowanie sądowoadministracyjne lub sądowe;
• aktywność procesowa menadżera na etapie postępowania administracyjnego, a  następnie sądowoadministracyjnego lub sądowego;
• możliwość wszczęcia egzekucji przez organ z majątku osobistego menadżera pomimo wniesienia przez niego skargi do sądu administracyjnego;

5. Orzekany przez sąd upadłościowy zakaz prowadzenia działalności gospodarczej jako szczególna sankcja za niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości (art. 373 p.u.).

• charakter prawny zakazu;
• inne niż niezłożenie w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości przesłanki orzeczenia zakazu;
• zakres przedmiotowy zakazu;
• zakres temporalny zakazu;
• wnioskowy charakter postępowania zakazowego (w tym kontrowersje związane z  wykazaniem legitymacji do wszczęcia tego postępowania);
• aktywność procesowa uczestników postępowania zakazowego, w tym rozkład ciężaru dowodu;
• przedawnienie ścigania, w tym kontrowersje związane terminem liczenia okresu przedawnienia w związku zmianą stanu prawnego obowiązującą od dnia 1.01.2016 r. (zagadnienia intertemporalne);

6. Bankructwo firmy a odpowiedzialność karna menadżera.

• przestępstwo niezłożenia w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki kapitałowej (art. 586 k.s.h.);
• przestępstwo udaremniania lub uszczuplania zaspokojenia wierzyciela w razie grożącej niewypłacalności lub upadłości firmy (art. 300 § 1 k.k. w zw. z art. 308 k.k.);
• przestępstwa związane z doprowadzeniem do bankructwa (art. 301 § 1-2 k.k. w zw. z  art. 308 k.k.);
• przestępstwo selektywnego zaspokajania lub zabezpieczania wierzycieli (art. 302 § 1 k.k. w zw. 308 k.k.);
• przestępstwo łapownictwa upadłościowego (art. 302 § 2 k.k. w zw. z art. 308 k.k.);
• odpowiedzialność karnoskarbowa;
• zakaz prowadzenia działalności gospodarczej jako środek karny (art. 41 § 2 k.k.);
• kolejność zaspokajania wierzycieli na przedpolu upadłości – możliwe kolizje obowiązków z tym związanych oraz praktyczne sposoby ich rozstrzygania.

7. Odpowiedzialność syndyka i zarządcy za nieskładanie sprawozdań finansowych

• Terminy sporządzenia sprawozdania finansowego;
• Termin złożenia sprawozdania finansowego przez podmiot w upadłości;
• Termin złożenia sprawozdania finansowego przez podmiot w sanacji, w tym ze szczególnym uwzględnieniem przypadków, gdy dłużnikowi zezwolono na wykonywanie czynności zwykłego zarządu nad całością przedsiębiorstwa.